J 2020

Bogusław X w Czechach. Nieznane wyobrażenie szczecińskiego księcia na zamku w Písku z 1479 roku

CZECHOWICZ, Boguslaw

Základní údaje

Originální název

Bogusław X w Czechach. Nieznane wyobrażenie szczecińskiego księcia na zamku w Písku z 1479 roku

Název česky

Bohuslav X v Čechách. Neznámý obraz štětínského vévody na píseckém hradě z roku 1479

Název anglicky

Bogislav X in the Bohemia. An unknown image of the dux of Szczecin at the Písek castle from 1479

Autoři

CZECHOWICZ, Boguslaw (616 Polsko, garant, domácí)

Vydání

Przegląd Zachodniopomorski, Szczecin, Uniwersytet Szczeciński, 2020, 0552-4245

Další údaje

Jazyk

polština

Typ výsledku

Článek v odborném periodiku

Obor

60101 History

Stát vydavatele

Polsko

Utajení

není předmětem státního či obchodního tajemství

Odkazy

Kód RIV

RIV/47813059:19240/20:A0000721

Organizační jednotka

Filozoficko-přírodovědecká fakulta v Opavě

Klíčová slova česky

Bohuslav X; Písek; gotická malba; Pomořany

Klíčová slova anglicky

Bogusław X; Písek; gothic painting; Pomerania

Příznaky

Mezinárodní význam, Recenzováno
Změněno: 20. 4. 2021 13:20, prof. PhDr. Boguslaw Czechowicz, Dr.

Anotace

V originále

Celem artykułu jest identyfikacja nierozpoznanej dotąd postaci galerii władców europejskich XV wieku na ścianie reprezentacyjnej sali królewskiego zamku w Písku. Dekoracja ta powstała w 1479 roku i została poddana gruntownej konserwacji na początku XIX wieku, która jednak nie była ingerencją w treść malowidła. Ich treścią jest bowiem ukazanie króla Czech Władysława II Jagiellończyka (jego wizerunek na ścianie wschodniej zachował się szczątkowo) w kontekście lokalnym społeczeństwa stanowego Królestwa Czeskiego (herby czeskiej szlachty, przeważnie magnaterii) oraz w przestrzeni politycznej Europy. Temu ostatniemu celowi służyły wizerunku władców czeskich – dwóch poprzedników Władysława na tronie św. Wacława (Władysław Posthumus z Habsburgów i Jerzy z Podiebradów), nadto jego ojca Kazimierza Jagiellończyka, władcy Polski i Litwy oraz króla Francji Karola VII – wszyscy oni są podpisani na banderolach. Imię ostatniego z nich, jak i sam jego wizerunek, zachowane są częściowo – jest to władca w koronie z gryfem na tarczy i fragmentem imienia „uslaw”. Niewątpliwie, mimo korony na głównie, chodzi o księcia szczecińskiego Bogusława X Gryfitę. W artykule nie wyjaśniono przyczyn pojawienia się tego wizerunku. Naszkicowano jedynie kontekst polityczny, jaki może tłumaczyć tę sytuację. W 1479 roku Władysław II zawarł w Ołomuńcu układ w drugim królem czeskim, zarazem władca Węgierskim Maciejem Korwinem w sprawie dwuwładzy w Koronie Czeskiej. Praski król czeski z dynastii jagiellońskiej powoli wychodził z międzynarodowej izolacji politycznej (choć w 1479 r. nadal nie był uznawany przez papiestwo) i budował swoje zaplecze w Europie. Elementem tej polityki, w tym silnego orientowania się na północ, był ślub króla per procura z Barbarą Hohenzollern, córką margrabiego Albrechta Achillesa, któremu Bogusław X odmawiał w wówczas złożenia hołdu lennego. Szczeciński książę mógł szukać oparcia u Jagiellonów, na krakowskim dworze których się wychował. Kwestia stosunku lennego Pomorza wobec Brandenburgii prawdopodobnie musiała trafić na problem dawnej zależności lennego władztwa Hohenzollernów od Korony Czeskiej, de facto obowiązującej do 1415 roku, de iure – wciąż chyba aktualnej, skoro w czeskim archiwum koronnym z pieczołowitością przechowywano w czasach Władysława II dokumenty świadcząco o dawnych zobowiązaniach Hohenzollernów wobec Pragi.

Česky

Cílem článku je identifikovat dosud neuznanou postavu galerie evropských panovníků 15. století na zdi reprezentačního sálu královského hradu v Písku. Tato dekorace byla vytvořena v roce 1479 a na začátku 20. století prošla důkladnou konzervací, která však nezasahovala do obsahu obrazu. Jejich učelem je představit českého krále Vladislava II. (jeho obraz na východní zdi zůstal zbytkový) v lokálním kontextu společnosti Českého království (erby české šlechty) a v politickém prostoru Evropy. Druhému účelu sloužil obraz českých panovníků – dvou předchůdců Vladislava na trůně sv. Václava (Ladislava Pohrobka a Jiřího) a jeho otec Kazimira Jagellonského, vládce Polska a Litvy, a krále Karla VII. Francouzkého – všichni jsou podepsáni na páskech. Jméno posledního z nich i jeho podoba jsou částečně zachovány - jedná se o vládce v koruně s grifem na štítu a fragmentem jména „uslaw“. Nepochybně, navzdory hlavně koruně, jde o štětínského vevodu, Bohuslava X Greifena. Článek nevysvětluje důvody tohoto obrázku. Byl načrtnut pouze politický kontext, který by mohl vysvětlit tuto situaci. V roce 1479 uzavřel Vladislav II. V Olomouci smlouvu s druhým českým králem a také s uherským panovníkem Matyášem Korvínem o rozděleni moci v České koruně. Pražský český král jagellonské dynastie se pomalu vzpamatovával z mezinárodní politické izolace (i když v roce 1479 jej papežství stále neuznávalo) a vybudoval si základnu v Evropě. Součástí této politiky, včetně silné orientace na sever, byla svatba krále s Barbarou Hohenzollernovou, dcerou markraběte Albrechta Achilla, kterému tehdy Bohusław X odmítl vzdát feudální hold. Štětínský vévoda mohl hledat podporu u Jagellonců, z kterymi měl uzke vazby od dětstvi stravěného v Krakově. Problematika feudálního vztahu Pomořan s Braniborskem se pravděpodobně musela vypořádat s problémem bývalé závislosti margrabství Hohenzollernů na České koruně, de facto v platnosti do roku 1415, de iure - pravděpodobně stále platná, protože český korunní archiv v dobách Vladislava II. stale pečlivě uchovával dokumenty svědčící o starých závazky Hohenzollernů k Praze.