C 2024

Średniowiecze: literacki topos czy dziejowy spektakl według biblijnego scenariusza

CZECHOWICZ, Boguslaw

Basic information

Original name

Średniowiecze: literacki topos czy dziejowy spektakl według biblijnego scenariusza

Name in Czech

Středověk: literární topos nebo historická podívaná podle biblického scénáře

Name (in English)

The Middle Ages: a literary topos or a historical spectacle according to the biblical scenario

Authors

CZECHOWICZ, Boguslaw (616 Poland, guarantor, belonging to the institution)

Edition

1. vyd. Wrocław, Gdy średniowiecze stawało się nowożytnością… p. 151-176, 26 pp. VII Kongres Mediewistów Polskich 4, 2024

Publisher

Chronicon

Other information

Language

Polish

Type of outcome

Kapitola resp. kapitoly v odborné knize

Field of Study

60101 History

Country of publisher

Poland

Confidentiality degree

není předmětem státního či obchodního tajemství

Publication form

printed version "print"

Organization unit

Faculty of Philosophy and Science in Opava

ISBN

978-83-968811-4-4

Keywords (in Czech)

Středověk; historiografie; interpretační schémata; umění; Evropa; biblicismus

Keywords in English

Middle Ages; historiography; interpretive schemes; art; Europe; biblicism

Tags

International impact, Reviewed
Změněno: 28/6/2024 22:28, prof. PhDr. Boguslaw Czechowicz, Dr.

Abstract

V originále

W pracy prześledzono próby zdefiniowania średniowiecza podejmowane od XIV wieku, po czym poddano je generalnej krytyce (dekonstrukcji), sprowadzając dotychczasowe usiłowania do poziomu fikcji literackiej. Punktem oparcia dla nowego zdefiniowania wieków średnich stały się także koncepty w sferze refleksji nad sztuką, a przede wszystkim – ona sama w koincydencji z myślą teologiczną i historiografią. Okazuje się bowiem, że powstające jeszcze w pierwszym tysiącleciu i modelowane w wiekach następnych koncepcje periodyzacji dziejów ludzkości nie dość, że są silnie owładane biblijnym rozumieniem czasu i sensu istnienia, to są refleksem pojęć ze sfery teologii (np. trójpodział dziejów jako odzwierciedlenie idei Trójcy Świętej). Taki fundament dla konstruowania średniowiecza jest o tyle pewniejszy od dotychczasowych, że wypływa z ducha czasów, których dotyczy. Nie jest więc projekcją epok późniejszych o wcześniejszej, ale interpretacją świadectw mówiących o tym, że taka samodiagnoza nastała na bardzo szeroko rozumianym przełomie pierwszego i drugiego tysiąclecia naszej ery. Co ważne – koncept ten nie jest zdeterminozwany geograficznie. Jako taki pozwala więc uwolnić się od dyskusji na temat tego, jak periodyzować średniowiecze w Bizancjum czy w koloniach władztw europejskich.

In Czech

Práce sleduje pokusy o vymezení středověku od 14. století a následně je podrobuje obecné kritice (dekonstrukci), redukující předchozí pokusy na úroveň literární fikce. Oporou nové definice středověku se staly i koncepty v oblasti reflexe umění a především umění samotné ve shodě s teologickým myšlením a historiografií. Ukazuje se, že koncepty periodizace lidských dějin, vznikající v prvním tisíciletí a modelované v následujících staletích, jsou nejen silně ovlivněny biblickým chápáním času a smyslu existence, ale jsou také odrazem konceptů ze sféry teologie (např. tripartitní rozdělení dějin jako odraz Nejsvětější Trojice). Tento základ pro budování středověku je spolehlivější než ten stávající, protože plyne z ducha doby, které se týká. Nejde tedy o projekci pozdějších epoch na dřívější, ale o interpretaci důkazů, že k takové autodiagnostikě došlo na velmi široce chápaném přelomu prvního a druhého tisíciletí našeho letopočtu. Důležité je, že tento pojem není geograficky určen. Jako takové nám umožňuje osvobodit se npř. od diskusí o tom, jak periodizovat středověk v Byzanci nebo v koloniích evropských mocností.