V originále
Stereotypem postrzegania badań śląskoznawczych w zakresie historii i nauk jej pokrewnych silnie zakorzenionym wśród Polaków jest to, ze badania takie prowadzili i prowadzą badacze niemieccy oraz polscy. Tymczasem w minionym ponad trzydziestoleciu głosem ważnym, a może i dominującym, jest tu głos badaczy czeskich. Badania śląskoznawcze rozwijane na obszarze Republiki Czeskiej nie są rozłożone równomiernie. Prawie brak ich w takich ośrodkach uniwersyteckich, jak Czeskie Budziejowice czy Zlin, okazjonalnie pojawiają się w dorobkach uczonych z Pilzna, Liberca, Pardubic czy Brna. Wśród ośrodków czeskich dominujące znaczenie ma tu rzecz jasna Praga, głównie dzięki usiłowaniom mediewistki Lenki Bobkovej oraz jej uczennic i uczniów, działających także poza Pragą: przede wszystkim Mlady Holej, ale także Martina Holego, Jana Zdichynca, Milana Svobody i Tomáša Velički. Pewne znaczenie mają tu też usiłowania historyka sztuki, Jiřígo Kuthana, który starał się implementować zagadnienia śląskie do swoich syntetycznych ujęć sztuki Korony Czeskiej schyłku średniowiecza. Poza tym trudna do przecenienia była zorganizowana w 2007 roku przez Narodní Galerie w Pradze i Muzeum Miedzi w Legnicy wielka wystawa „Śląsk, perła w Koronie Czeskiej“, przełamujaca śląskie historiograficzne tabu w świadomosci czeskich badaczy i szerokiej publiczności; śląskie, to znaczy nie ograniczone do Czeskiego Śląska, ale dotyczace całego regionu – ongiś czeskiego kraju koronnego. Inicjatywy związane ze Śląskiem podejmowano także na uniwersytecie w Hradcu Králové, głównie w odniesieniu do dynastii podiebradzkiej (minsterberskiej), związanej przez prawie 200 lat ze Śląkiem. W Hradcu Králové do roku 2011, a potem w Uściu nad Łabą, Śląsk był i jest stale obecny w badaniach Radka Fukali, niezwykle płodnego naukowo historyka XV-XVII wieku. Obszar ten w pracach uczonych z Ołomuńca, poniekąd także tych z Brna, pojawiał się najczęściej w koincydencji z problematyką morawską. Stref przenikania jest to bowiem wiele – od zmieniającej się w średniowieczu przynależności Opawszczyzny (z morawskiej na śląską), poprzez wpływy na tym terenie biskupów ołomunieckich, aż po rozstrzygnięcia polityczno-administracyjne po połowie XVIII wieku. Brak tu na ogół refleksji o charakterze ogólnośląskim, a tym bardziej takiej, która wiodła by do korekty całościowego obrazu dziejów i kultury Korony Królestwa Czech w dobie, gdy cały lub prawie cały Śląsk był jej częścią (między połowami XIV i XVIII wieku). Badania śląskoznawcze prowadzone na przełomie XXX i XXI wieku na obszarze Republiki Czeskiej – Czech i Moraw – są z całą pewnością bardzo ważne, ale ich pełna ocena będzie możliwa po napisaniu drugiej cześci tego opracowania, dotyczącego ośrodków uniwersyteckich na morawsko-śląskim pograniczu (Ostrawa) i na samym Śląsku (Opawa). Z natury rzeczy badania te są tam najszerzej zakrojone (wykraczają poza ramy terytorialne Czeskiego Śląska) i najbardziej dogłębne (mikrohistoria).
In English
The stereotype of perception of Silesian research in the field of history and related sciences, strongly rooted among Poles, is that such research was and is being conducted by German and Polish researchers. Meanwhile, over the past thirty years, an important, and perhaps dominant, voice has been the voice of Czech researchers. Silesian studies developed in the Czech Republic are not evenly distributed. They are almost absent in university centers such as České Budějovice or Zlin, but they occasionally appear in the works of scholars from Pilzno, Liberec, Pardubice or Brno. Among the Czech centers, Prague is of dominant importance here, mainly thanks to the efforts of medievalist Lenka Bobková and her students, also active outside Prague: primarily Mlada Holé, but also Martin Holý, Jan Zdichynec, Milan Svoboda and Tomáš Velička. The efforts of art historian Jiří Kuthan, who tried to implement Silesian issues into his synthetic approaches to the art of the Bohemian Crown at the end of the Middle Ages, are also of some importance here. Moreover, it is difficult to overestimate the great exhibition „Silesia, the Pearl in the Bohemian Crown”, organized in 2007 by the Narodní Galerie in Prague and the Copper Museum in Legnica, breaking the Silesian historiographic taboo in the awareness of Czech researchers and the general public; Silesian, that is, not limited to Bohemian Silesia, but concerning the entire region - once the Czech crown land. Initiatives related to Silesia were also undertaken at the university in Hradec Králové, mainly in relation to the Poděbrady (Minsterberg) dynasty, associated with Silesia for almost 200 years. In Hradec Králové until 2011, and then in Ústí nad Labem, Silesia was and is constantly present in the research of Radek Fukala, an extremely scientifically prolific historian of the 15th-17th centuries. This area in the works of scholars from Olomouc, and to some extent also those from Brno, appeared most often in coincidence with Moravian issues. There are many zones of penetration - from the changing affiliation of the Opava region in the Middle Ages (from Moravian to Silesian), through the influence of the Olomouc bishops in this area, to political and administrative decisions after the mid-18th century. Generally, there is no reflection of a pan-Silesian nature, especially one that would lead to a correction of the overall picture of the history and culture of the Crown of the Kingdom of Bohemia at the time when all or almost all of Silesia was part of it (between the mid-14th and 18th centuries). Silesian studies conducted at the turn of the 20th and 21st centuries in the area of the Czech Republic - Bohemia and Moravia - are certainly very important, but their full assessment will be possible after writing the second part of this study, regarding university centers on the Moravian-Silesian border (Ostrava) and in Silesia itself (Opava). By its nature, this research is the most extensive there (going beyond the territorial framework of Czech Silesia) and the most in-depth (microhistory).