Detailed Information on Publication Record
2024
Od Grünhagena do Stelmacha. Rzecz o regestach, inwentarzach i katalogach dokumentów śląskich
CZECHOWICZ, BoguslawBasic information
Original name
Od Grünhagena do Stelmacha. Rzecz o regestach, inwentarzach i katalogach dokumentów śląskich
Name in Czech
Od Grünhagena do Stelmacha. O rejstřících, inventářích a katalozích slezských listin
Name (in English)
From Grünhagen to Stelmach. A Story about the Registries, Inventories and Catalogs of Silesian Documents
Authors
Edition
Jelenia Góra, Wśród pergaminów i w górach. Księga ku pamięci dr. Romana Stelmacha, p. 80-101, 20 pp. 2024
Publisher
Archiwum Państwowe we Wrocławiu
Other information
Language
Polish
Type of outcome
Kapitola resp. kapitoly v odborné knize
Field of Study
60101 History
Country of publisher
Poland
Confidentiality degree
není předmětem státního či obchodního tajemství
Publication form
printed version "print"
Organization unit
Faculty of Philosophy and Science in Opava
ISBN
978-83-7795-033-3
Keywords (in Czech)
Slezsko; historiografie; archivnictví; editorstvo
Keywords in English
Silesia; historiography; archival studies; editing
Tags
International impact, Reviewed
Změněno: 7/1/2025 17:11, prof. PhDr. Boguslaw Czechowicz, Dr.
V originále
Artykuł stanowi krytyczny przegląd najważniejszych publikacji zawierających regesty, inwentarze i katalogi dokumentów dotyczących Śląska począwszy od drugiej połowy XIX wieku (Regesten zur schlesische Geschichte w ramach Codex diplomaticus Silesiae), poprzez jego powojenną kontynuację (Regesty śląskie), do katalogów i wykazów dokumentów w archiwach na Śląsku wydawanych na przełomie XX i XXI wieku oraz współcześnie. Na takie prace przez dziesięciolecia wpływały aktualne trendy polityczne i ideologiczne. Przede wszystkim – wbrew ich tytułom – ahistorycznie traktowały Śląsk zgodnie z obecnymi (XIX i XX w.) podziałami polityczno-administracyjnymi, a nie jako region z granicami i podziałami adekwatnymi do czasu powstania dokumentów. Źródła dotyczące np. Królestwa Czeskiego (Kłodzkie) lub obojga Łużyc zostały włączone do zbioru dokumentów śląskich. Co więcej – pomijano dokumenty dla wschodnich i północno-zachodnich peryferii Śląska. Szczególnie rażący jest fakt, że Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, mieście na Dolnym Śląsku, w większości opracowań dotyczących Dolnego Śląska nie było uwzględniane. Niedociągnięcia te miały wpływ na opracowania naukowe oparte na publikacjach źródłowych, zwłaszcza że przy ich wykorzystaniu często pomija się lekturę wstępów i szuka się konkretnego źródła w indeksie bez sprawdzania, czy rzeczywiście odnosi się on do Śląska. albo nie. Wskazano na kilka przykładów takich działań i podkreślono deficyt kontekstu czesko-morawskiego, który przez dziesięciolecia był wśród wrocławskich badaczy ignorowany, co prowadziło do niekiedy dziwacznych błędów w identyfikacji osób czy miejsc. Ostatnie lata przyniosły przezwyciężenie tej dysfunkcji (zwłaszcza katalog dokumentów w archiwach na Górnym Śląsku z lat 2004-2021). Wciąż jednak istnieją prace powielające stare wzorce i błędy (korekta jednej z takich prac jest dodatkiem do artykułu).
In Czech
Článek je kritickým přehledem nejvýznamnějších publikací obsahujicích regesty, soupisy a katalogy listin tikajicích se Slezska, počinajic druhou polovinou 19. století (Regesten zur schlesische Geschichte v rámci edice Codex diplomaticus Silesiae), jejích pováleč ným pokračováním (Regesty śląskie), ke katalogům a soupisům dokumentů v archivech ve Slezsku publikowaných na přelomu 20. a 21. století a dnes. Po desetiletí byla taková díla ovlivňována aktuálními politickými a ideologickými trendy. Především – v rozporu se svými názvy a předpoklady – ahistoricky zacházeli se Slezskem podle současného (z 19. a 20. století) politického a správního členění, nikoli jako s regionem s hranicemi a rozděleními v době, kdy dokumenty vznikaly. Do souboru regestu slezských listin tak přibyly prameny týkající se např. Českého království (Kladsko) nebo oboji Lužice. Naopak – listiny východníh a severozápadníh peryferii Slezska byly vynechány. Mimořádně do očí bijící je skutečnost, že Státní archiv v Zieloně Góře, městě v Dolním Slezsku, je v techto publikacích většnou ponechán mimo území Dolního Slezska. Tyto nedostatky měly dopad na vědecké studie zpracované na základě pramenných publikací, zejména proto, že při jejich použití se často vynechává čtení úvodů a sáhne se po konkrétním rejstříkovém nebo katalogovém záznamu o listině, aniž by se ověřilo, zda se skutečně týká Slezska. nebo ne. Bylo naznačeno několik příkladů takových aktivit a zdůrazněn deficyt českomoravského kontextu, který byl po desetiletí zajmena ve Vratislavi široce ignorován, což vedlo k někdy bizarním chybám v identifikaci osob či míst. Poslední roky přinesly překonání této dysfunkce (zejména opavsko-katovický katalog dokumentů v archivech v Horním Slezsku z let 2004–2021). Stále však existují práce, které duplikují staré vzory a chyby (oprava jedné z takových prací je doplňkem článku).
In English
This article is a critical review of the most important publications containing regests, inventories and catalogues of documents relating to Silesia from the second half of the 19th century (Regesten zur schlesische Geschichte within the Codex diplomaticus Silesiae), through its post-war continuation (Silesian Regests), to catalogues and lists of documents in archives in Silesia published at the turn of the 20th and 21st centuries and today. Such works have been influenced over the decades by current political and ideological trends. Above all – contrary to their titles – they ahistorically treated Silesia according to current (19th and 20th century) political and administrative divisions, rather than as a region with borders and divisions appropriate to the time of the documents’ creation. Sources concerning, for example, the Kingdom of Bohemia (Klodzko) or both Lusatia were included in the collection of Silesian documents. Moreover, documents for the eastern and north-western peripheries of Silesia were omitted. Particularly glaring is the fact that the State Archive in Zielona Góra, a city in Lower Silesia, was not included in most studies on Lower Silesia. These shortcomings affected scientific studies based on source publica tions, especially as when using them, one often skips reading the introductions and looks for a particular source in the index without checking whether it actually refers to Silesia. or not. Several examples of this were pointed out and highlighted the scarcity of the Bohemian-Moravian context, which had been ignored for decades among Wrocław researchers, leading to sometimes bizarre errors in the identification of people or places. Recent years have seen an overcoming of this dysfunction (notably the catalogue of documents in the Upper Silesian archives from 2004–2021). However, there are still works reproducing old patterns and errors (a correction of one such work is an appendix to the article).