2024
Średniowiecze: literacki topos czy dziejowy spektakl według biblijnego scenariusza
CZECHOWICZ, BoguslawZákladní údaje
Originální název
Średniowiecze: literacki topos czy dziejowy spektakl według biblijnego scenariusza
Název česky
Středověk: literární topos nebo historická podívaná podle biblického scénáře
Název anglicky
The Middle Ages: a literary topos or a historical spectacle according to the biblical scenario
Autoři
CZECHOWICZ, Boguslaw (616 Polsko, garant, domácí)
Vydání
1. vyd. Wrocław, Gdy średniowiecze stawało się nowożytnością… od s. 151-176, 26 s. VII Kongres Mediewistów Polskich 4, 2024
Nakladatel
Chronicon
Další údaje
Jazyk
polština
Typ výsledku
Kapitola resp. kapitoly v odborné knize
Obor
60101 History
Stát vydavatele
Polsko
Utajení
není předmětem státního či obchodního tajemství
Forma vydání
tištěná verze "print"
Organizační jednotka
Filozoficko-přírodovědecká fakulta v Opavě
ISBN
978-83-968811-4-4
Klíčová slova česky
Středověk; historiografie; interpretační schémata; umění; Evropa; biblicismus
Klíčová slova anglicky
Middle Ages; historiography; interpretive schemes; art; Europe; biblicism
Příznaky
Mezinárodní význam, Recenzováno
Změněno: 28. 6. 2024 22:28, prof. PhDr. Boguslaw Czechowicz, Dr.
V originále
W pracy prześledzono próby zdefiniowania średniowiecza podejmowane od XIV wieku, po czym poddano je generalnej krytyce (dekonstrukcji), sprowadzając dotychczasowe usiłowania do poziomu fikcji literackiej. Punktem oparcia dla nowego zdefiniowania wieków średnich stały się także koncepty w sferze refleksji nad sztuką, a przede wszystkim – ona sama w koincydencji z myślą teologiczną i historiografią. Okazuje się bowiem, że powstające jeszcze w pierwszym tysiącleciu i modelowane w wiekach następnych koncepcje periodyzacji dziejów ludzkości nie dość, że są silnie owładane biblijnym rozumieniem czasu i sensu istnienia, to są refleksem pojęć ze sfery teologii (np. trójpodział dziejów jako odzwierciedlenie idei Trójcy Świętej). Taki fundament dla konstruowania średniowiecza jest o tyle pewniejszy od dotychczasowych, że wypływa z ducha czasów, których dotyczy. Nie jest więc projekcją epok późniejszych o wcześniejszej, ale interpretacją świadectw mówiących o tym, że taka samodiagnoza nastała na bardzo szeroko rozumianym przełomie pierwszego i drugiego tysiąclecia naszej ery. Co ważne – koncept ten nie jest zdeterminozwany geograficznie. Jako taki pozwala więc uwolnić się od dyskusji na temat tego, jak periodyzować średniowiecze w Bizancjum czy w koloniach władztw europejskich.
Česky
Práce sleduje pokusy o vymezení středověku od 14. století a následně je podrobuje obecné kritice (dekonstrukci), redukující předchozí pokusy na úroveň literární fikce. Oporou nové definice středověku se staly i koncepty v oblasti reflexe umění a především umění samotné ve shodě s teologickým myšlením a historiografií. Ukazuje se, že koncepty periodizace lidských dějin, vznikající v prvním tisíciletí a modelované v následujících staletích, jsou nejen silně ovlivněny biblickým chápáním času a smyslu existence, ale jsou také odrazem konceptů ze sféry teologie (např. tripartitní rozdělení dějin jako odraz Nejsvětější Trojice). Tento základ pro budování středověku je spolehlivější než ten stávající, protože plyne z ducha doby, které se týká. Nejde tedy o projekci pozdějších epoch na dřívější, ale o interpretaci důkazů, že k takové autodiagnostikě došlo na velmi široce chápaném přelomu prvního a druhého tisíciletí našeho letopočtu. Důležité je, že tento pojem není geograficky určen. Jako takové nám umožňuje osvobodit se npř. od diskusí o tom, jak periodizovat středověk v Byzanci nebo v koloniích evropských mocností.
Anglicky
The work traces attempts to define the Middle Ages made since the 14th century, and then subjects them to general criticism (deconstruction), reducing previous attempts to the level of literary fiction. Concepts in the sphere of reflection on art, and above all - art itself in coincidence with theological thought and historiography, also became a point of support for the new definition of the Middle Ages. It turns out that the concepts of periodization of human history, emerging in the first millennium and modeled in the following centuries, are not only strongly influenced by the biblical understanding of time and the meaning of existence, but are also a reflection of concepts from the sphere of theology (e.g. the tripartite division of history as a reflection of the idea of the Holy Trinity). This foundation for constructing the Middle Ages is more reliable than the existing ones because it flows from the spirit of the times to which it concerns. Therefore, it is not a projection of later eras on earlier ones, but an interpretation of the evidence that such self-diagnosis occurred at the very broadly understood turn of the first and second millennium AD. Importantly, this concept is not geographically determined. As such, it allows us to free ourselves from discussions on how to periodize the Middle Ages in Byzantium or in the colonies of European powers.