2020
Bogusław X w Czechach. Nieznane wyobrażenie szczecińskiego księcia na zamku w Písku z 1479 roku
CZECHOWICZ, BoguslawZákladní údaje
Originální název
Bogusław X w Czechach. Nieznane wyobrażenie szczecińskiego księcia na zamku w Písku z 1479 roku
Název česky
Bohuslav X v Čechách. Neznámý obraz štětínského vévody na píseckém hradě z roku 1479
Název anglicky
Bogislav X in the Bohemia. An unknown image of the dux of Szczecin at the Písek castle from 1479
Autoři
CZECHOWICZ, Boguslaw (616 Polsko, garant, domácí)
Vydání
Przegląd Zachodniopomorski, Szczecin, Uniwersytet Szczeciński, 2020, 0552-4245
Další údaje
Jazyk
polština
Typ výsledku
Článek v odborném periodiku
Obor
60101 History
Stát vydavatele
Polsko
Utajení
není předmětem státního či obchodního tajemství
Odkazy
Kód RIV
RIV/47813059:19240/20:A0000721
Organizační jednotka
Filozoficko-přírodovědecká fakulta v Opavě
Klíčová slova česky
Bohuslav X; Písek; gotická malba; Pomořany
Klíčová slova anglicky
Bogusław X; Písek; gothic painting; Pomerania
Příznaky
Mezinárodní význam, Recenzováno
Změněno: 20. 4. 2021 13:20, prof. PhDr. Boguslaw Czechowicz, Dr.
V originále
Celem artykułu jest identyfikacja nierozpoznanej dotąd postaci galerii władców europejskich XV wieku na ścianie reprezentacyjnej sali królewskiego zamku w Písku. Dekoracja ta powstała w 1479 roku i została poddana gruntownej konserwacji na początku XIX wieku, która jednak nie była ingerencją w treść malowidła. Ich treścią jest bowiem ukazanie króla Czech Władysława II Jagiellończyka (jego wizerunek na ścianie wschodniej zachował się szczątkowo) w kontekście lokalnym społeczeństwa stanowego Królestwa Czeskiego (herby czeskiej szlachty, przeważnie magnaterii) oraz w przestrzeni politycznej Europy. Temu ostatniemu celowi służyły wizerunku władców czeskich – dwóch poprzedników Władysława na tronie św. Wacława (Władysław Posthumus z Habsburgów i Jerzy z Podiebradów), nadto jego ojca Kazimierza Jagiellończyka, władcy Polski i Litwy oraz króla Francji Karola VII – wszyscy oni są podpisani na banderolach. Imię ostatniego z nich, jak i sam jego wizerunek, zachowane są częściowo – jest to władca w koronie z gryfem na tarczy i fragmentem imienia „uslaw”. Niewątpliwie, mimo korony na głównie, chodzi o księcia szczecińskiego Bogusława X Gryfitę. W artykule nie wyjaśniono przyczyn pojawienia się tego wizerunku. Naszkicowano jedynie kontekst polityczny, jaki może tłumaczyć tę sytuację. W 1479 roku Władysław II zawarł w Ołomuńcu układ w drugim królem czeskim, zarazem władca Węgierskim Maciejem Korwinem w sprawie dwuwładzy w Koronie Czeskiej. Praski król czeski z dynastii jagiellońskiej powoli wychodził z międzynarodowej izolacji politycznej (choć w 1479 r. nadal nie był uznawany przez papiestwo) i budował swoje zaplecze w Europie. Elementem tej polityki, w tym silnego orientowania się na północ, był ślub króla per procura z Barbarą Hohenzollern, córką margrabiego Albrechta Achillesa, któremu Bogusław X odmawiał w wówczas złożenia hołdu lennego. Szczeciński książę mógł szukać oparcia u Jagiellonów, na krakowskim dworze których się wychował. Kwestia stosunku lennego Pomorza wobec Brandenburgii prawdopodobnie musiała trafić na problem dawnej zależności lennego władztwa Hohenzollernów od Korony Czeskiej, de facto obowiązującej do 1415 roku, de iure – wciąż chyba aktualnej, skoro w czeskim archiwum koronnym z pieczołowitością przechowywano w czasach Władysława II dokumenty świadcząco o dawnych zobowiązaniach Hohenzollernów wobec Pragi.
Česky
Cílem článku je identifikovat dosud neuznanou postavu galerie evropských panovníků 15. století na zdi reprezentačního sálu královského hradu v Písku. Tato dekorace byla vytvořena v roce 1479 a na začátku 20. století prošla důkladnou konzervací, která však nezasahovala do obsahu obrazu. Jejich učelem je představit českého krále Vladislava II. (jeho obraz na východní zdi zůstal zbytkový) v lokálním kontextu společnosti Českého království (erby české šlechty) a v politickém prostoru Evropy. Druhému účelu sloužil obraz českých panovníků – dvou předchůdců Vladislava na trůně sv. Václava (Ladislava Pohrobka a Jiřího) a jeho otec Kazimira Jagellonského, vládce Polska a Litvy, a krále Karla VII. Francouzkého – všichni jsou podepsáni na páskech. Jméno posledního z nich i jeho podoba jsou částečně zachovány - jedná se o vládce v koruně s grifem na štítu a fragmentem jména „uslaw“. Nepochybně, navzdory hlavně koruně, jde o štětínského vevodu, Bohuslava X Greifena. Článek nevysvětluje důvody tohoto obrázku. Byl načrtnut pouze politický kontext, který by mohl vysvětlit tuto situaci. V roce 1479 uzavřel Vladislav II. V Olomouci smlouvu s druhým českým králem a také s uherským panovníkem Matyášem Korvínem o rozděleni moci v České koruně. Pražský český král jagellonské dynastie se pomalu vzpamatovával z mezinárodní politické izolace (i když v roce 1479 jej papežství stále neuznávalo) a vybudoval si základnu v Evropě. Součástí této politiky, včetně silné orientace na sever, byla svatba krále s Barbarou Hohenzollernovou, dcerou markraběte Albrechta Achilla, kterému tehdy Bohusław X odmítl vzdát feudální hold. Štětínský vévoda mohl hledat podporu u Jagellonců, z kterymi měl uzke vazby od dětstvi stravěného v Krakově. Problematika feudálního vztahu Pomořan s Braniborskem se pravděpodobně musela vypořádat s problémem bývalé závislosti margrabství Hohenzollernů na České koruně, de facto v platnosti do roku 1415, de iure - pravděpodobně stále platná, protože český korunní archiv v dobách Vladislava II. stale pečlivě uchovával dokumenty svědčící o starých závazky Hohenzollernů k Praze.
Anglicky
The purpose of this article is to identify an unrecognized so far figure in the gallery of the 15th-century European rulers painted on the wall of the representative hall of the royal castle in Písek, South Bohemia. This painting underwent a complete conservation treatment in early 19th century, but without intervention into its contents. It represents the King of Bohemia, Vladislaus II Jagiellon (his image on the eastern wall is preserved in rudiments) in a local context of the estate society of the Bohemian Kingdom (coats of arms of Bohemian nobility, for the most part aristocracy), and in the Europe’s politic space. This latter purpose serve the images of the Bohemian rulers – two predecessors of Vladislaus II on St. Wenceslaus throne (Ladislaus the Posthumous von Habsburg and George of Poděbrady), his father Casimir Jagiellon, the ruler of Poland and Lithuania, and the King of France Charles VII – all of them are signed on the ribbon labels. The name of the last of them, as well as his image, are preserved partially – it is a ruler wearing a crown, with a griffin on the shield, and a fragment of the name “uslaw”. Undoubtedly, despite the crown on his head, it is the Szczecin Prince Bogislaw X Griffin. The article doesn’t explain the reasons why this image appeared there. It only outlines the political context which can account for this situation. In 1479 in Olomouc Vladislaus II concluded a treaty with Matthias Corvinus concerning a divided sovereignty in the Bohemian Crown. The Bohemian King from the Jagiellonian dynasty in Prague was gradually coming out of the international political isolation (although in 1479 he wasn’t still recognized by the Pope) and was building his political powerbase in Europe. One element of his politics, including the definite orientation towards the North, was his marriage per procura with Barbara Hohenzollern, daughter of margrave Albrecht Achilles, to whom Bogislaw X denied to pay feudal homage. The Szczecin Prince could search support from the Jagiellons, on whose court in Cracow he was raised. The question of the feudal relation of Pomerania to Brandenburg probably had to be confronted with the problem of the earlier feudal dependence of the feudal rule of the Hohenzollerns from the Bohemian Crown, de facto effective until 1415, de jure rather still in force as the Bohemian Crown Archive carefully kept documents which specified the obligations of the Hohenzollerns towards Prague.