B 2023

Wokół Pragi i Wrocławia. Studia nad przeszłością i o tym, co po niej zostało

CZECHOWICZ, Boguslaw

Základní údaje

Originální název

Wokół Pragi i Wrocławia. Studia nad przeszłością i o tym, co po niej zostało

Název česky

Kolem Prahy a Vratislavi. Studie minulosti a o tom, co z ní zůstalo

Název anglicky

Around Prague and Wrocław. Studies of the past and what remains of it

Autoři

CZECHOWICZ, Boguslaw (616 Polsko, garant, domácí)

Vydání

1. vyd. Wrocław, 190 s. mimo edice, 2023

Nakladatel

Jaks

Další údaje

Jazyk

polština

Typ výsledku

Odborná kniha

Obor

60101 History

Stát vydavatele

Polsko

Utajení

není předmětem státního či obchodního tajemství

Forma vydání

tištěná verze "print"

Kód RIV

RIV/47813059:19240/23:A0001304

Organizační jednotka

Filozoficko-přírodovědecká fakulta v Opavě

ISBN

978-83-62663-11-8

Klíčová slova česky

Koruna česká; pozdní středověk; raný novověk; architektura; reprezentace moci; politická propaganda; historiografie

Klíčová slova anglicky

Bohemian crown; late Middle Ages; early modern; architecture; representation of power; political propaganda; historiography

Příznaky

Recenzováno
Změněno: 28. 1. 2024 20:13, prof. PhDr. Boguslaw Czechowicz, Dr.

Anotace

V originále

Książka prezentuje pewne aspekty funkcjonownaia w XV-XVI wieku Korony Królestwa Czech, a przewodnią myślą jest ukazanie bipolarności tej struktury politycznej, z centrami w Pradze i Wrocławiu. Ukazuje ona zatem rolę komponentu śląskiego (zwłaszcza wrocławskiego) w czeskich dziejach i kulturze, zarazem czeski kontekst dla zjawisk zachodzących nad dolną i środkową Odrą i udział czynników śląskich w czeskim (czeskokoronnym) procesie dziejowym. Koncentruje się na okresie dwuwładzy w państwie czeskim (czescy królowie „prascy” – Jerzy i Władysław Jagiellończyk versus „wrocławski” czeski monarcha Maciej Korwin) oraz na konsekwencjach tej osobliwej sytuacji zaistniałej w latach 1469-1490, przy czym dotyczą one także międzynarodowych aspektów funkcjonownaia Korony Czeskiej. W tym sensie praca ma w znacznej mierze charakter polemiczny wobec historiograficznych nawyków. Dotyczy to też kwestii drobniejszych, jak przemiany w architekturze rezydencjonalnej i obronnej, silnie zdterminowane turecką agresją na Europę i reakcjami na nią, jak w sferze obronności, tak i na płaszczyźnie ideowej. W zasadzie niemal każdy aspekt czeskich i morawskich dziejów ma jakieś śląskie uwarunkowania, czego przykładem studium o małżeństwach magnaów Czech i Moraw ze śląskimi księżniczkami. Książka jest zarazem kolejnym etapem odkrywania zapomnianych czynników spajających Koronę Królestwa Czech, której obraz czeskojęzyczne narracje obarczone garbem nacjonalizmu przez pokolenia ograniczały do czeskiego (czesko-morawskiego) etnikum, a niemiecka, potem polska w odniesieniu do Śląka i Łużyc mniej lub bardziej dyskretnie separowala te kraje koronne od Czech i Moraw. Skutkiem tej polityki historycznej powstała historiograficzna chimera, z którą wciąż trzeba się zmagać. Ostatni szkic pokazuje przy tym, jak bardzo współczesne nam narracje odbiegają w tym zakresie choćby od dokonań wieku XIX. Jego treścią jest bowiem zdumiewająca wręcz frekwencja problematyki wrocławskiej w wielotomowym opracowaniu dziejów praskiej metropolii pióra W. W. Tomka. Te miasta przez wieki ze sobą rywalizowały w łonie Korony Św. Wacława, ale dzieje tego państwa nie toczyły się wyłącznie wokół pierwszego z nich. Oba centra oddaliła od siebie dopiero niezdolność większości historyków naszych czasów do przełamywania państwowo-narodowych paradygmatów. Ta książka to kolejny krok autora na drodzie do eliminacji tej bariery, bez czego nie sposób np. pojąć sens ideowy wrocławskiego ratusza – pomnika czeskiej państwowości widzianej po wrocławsku, a nie po czesku. Symptomatyczny jest tu ostatni rozdział: Ile Wrocławia w Pradze? Historiograficzna sonda w otchłaniach Dějěpisu města Prahy Wácslawa Wladiwoja Tomka, który ukazuje zdumiewającą wprost frekwencję problematyki wrocławskiej w monumentalnym dokonaniu historiograficznym czeskiego badacza doby pozytywizmu. Mimo, iż zgodnie z tytułem dotyczy ono Pragi, jest opracowaniem całych czeskich (czeskokoronnych) dziejów. Paradoksalnie – cechuje je o wiele mniejszy pragocentryzm, niż dokonania kolejnych pokoleń czeskich historyków, którzy nieomal „amputowali” Wrocław (i Śląsk) z czeskiej historii. Ta moja książka stara się te elementy pozszywać.

Česky

Kniha představuje určité aspekty fungování Koruny Království českého v 15. a 16. století a hlavní myšlenkou je ukázat bipolaritu této politické struktury s centry v Praze a Vratislavi. Ukazuje proto roli slezské složky (zejména vratislavské) v českých dějinách a kultuře, zároveň český kontext pro jevy odehrávající se na dolní a střední Odře a participaci slezských faktorů na český (České koruny) historický proces. Zaměřuje se na období dvojmoci v českém státě (čeští „pražští" králové – Jiří a Vladisla Jagellonskýí versus „vratislavský" český panovník Matyáš Korvín) a důsledky této svérázné situace, která nastala v letech 1469-1490, které se týkají i mezinárodních aspektů fungování Koruny české. V tomto smyslu je dílo do značné míry polemické vůči historiografickým zvyklostem. To platí i pro drobnější problémy, jako jsou proměny obytné a obranné architektury, silně determinované tureckou agresí proti Evropě a reakcemi na ni, jak ve sféře obrany, tak v rovině ideologické. Ve skutečnosti téměř každý aspekt českých a moravských dějin má nějaký slezský vliv, což dokládá studie o sňatcích českých a moravských velmožů se slezskými princeznami. Kniha je také další etapou odhalování zapomenutých faktorů, které spojovaly Korunu Království českého, jejíž obraz byl po generace omezován českojazyčnými vyprávěními, zatíženými nacionalismem, na české (českomoravské) etnikum. a německá, potažmo polská ve vztahu ke Slezsku a Lužici od něj tyto korunní země víceméně nenápadně oddělovala. V důsledku této historické politiky byla vytvořena historiografická chiméra, se kterou je třeba stále bojovat. Poslední skica ukazuje, jak moc se v tomto ohledu současná vyprávění liší například od výdobytků 19. století. Jejím obsahem je ohromující četnost vratislavských čísel ve vícesvazkové studii o dějinách pražské metropole W. W. Tomka. Tato města mezi sebou po staletí soutěžila v Koruně svatého. Václava, ale dějiny této země se netočily pouze kolem prvního z nich. Obě centra oddělovala jen neschopnost většiny historiků naší doby rozbít státně-národní paradigmata. Tato kniha je dalším krokem autora na cestě k odstranění této bariéry, bez které nelze např. pochopit ideový význam vratislavské radnice - památníku české státnosti viděného ve Vratislavi, a ne v češtině. Poslední kapitola je příznačná: Kolík je Vratislavi v Praze? Historiografická sonda do hlubin „Dějěpisu města Prahy” Wácslawa Wladiwoje Tomka, která ukazuje ohromující četnost vratislavské problematiky v monumentálním historiografickém počinu českého badatele éry pozitivismu. I když se to podle názvu týká Prahy, jde o studii celé české (Koruny české) historie. Paradoxně se vyznačují mnohem menším pagocentrismem než úspěchy následujících generací českých historiků, kteří Vratislav (a Slezsko) z českých dějin málem „amputovali“. Tato moje kniha se snaží dát tyto prvky dohromady.